Drugi svetski rat 75 godina kasnije

Čak i sedamdeset pet godina nakon završetka Drugog svetskog rata ovaj sukob, koji je na mnogo načina obeležio istoriju 20. veka, i dalje je etalon na osnovu koga promišljamo i procenjujemo savremeni trenutak. Upravo disonantni tonovi u interpretaciji ovog događaja čine ga relevantnim, ne samo u kontekstu sagledavanja konkretnih istorijskih procesa, već i aktuelnih društveno-političkih okolnosti.

Ideja programa koji Muzej Jugoslavije ovim povodom pokreće je preispivanje osnovnih (problemskih) pitanja u vezi sa ovom temom, ali i pozicije antifašističkog nasleđa u društvenom pamćenju i oficijelnom narativu.

Okosnicu programa čini izložba dokumentarnih fotografija, nastalih radom foto-reportera TANJUG-a u periodu od oktobra 1944. do kraja 1945. godine, koje prikazuju kako je izgledala Jugoslavija u mesecima neposredno pre i neposredno posle oslobođenja. Ovaj materijal neprocenjive istorijske vrednosti, tek nedavno registrovan kao celina u okviru obimne foto-građe koju Muzej baštini, i potom detaljno obrađen i digitalizovan, prvi put će ovom prilikom biti prikazan javnosti. Posetioci će kroz selekciju snimaka moći da vide dramatične scene završnih borbi za oslobođenje zemlje, najvažnije momente dovršetka političke revolucije, opsežnih zahvata na obnovi zemlje i normalizaciji života, sveprisutnih ožiljaka i posledica rata, ali i početka institucionalizovanog rada na stvaranju novog, socijalističkog čoveka.

Program tretira nekoliko ključnih pojmova koji se vezuju za završetak Drugog svetskog rata, kao što su pobeda, antifašizam, revolucionarnost, ujedno razmatrajući i transformacije koje je novi političko-ideološki okvir generisao. Pored pomenute izložbe fotografija iz kolekcije Muzeja, kojom se trenutak završetka rata tretira u istorijskoj sadašnjosti (interpretacija je okrenuta konkretnom istorijskom trenutku i razmatra ga u tim okvirima, bez naknadnih tumačenja), sam program obuhvata i sećanja na kraj rata, kao i institucionalizaciju i muzealizaciju ove teme, ali i reartikulaciju ovih pojmova i tema danas.

Preispitivanje nasleđa Drugog svetskog rata na osnovu materijala iz fonda biće oživljeno i u okviru aktuelne izložbe Muzejska laboratorija, koja kroz prizmu višestrukih interpretacija razmatra nasleđene kolekcije Muzeja revolucije naroda i narodnosti Jugoslavije i Memorijalnog centra Josip Broz Tito. Za ovu priliku, intervencijom kustosa Muzeja, biće markirani eksponati relevantni u kontekstu kraja Drugog svetskog rata.

Programska artikulacija odvijaće se ne samo kroz izložbeni, već i kroz govorno-edukativni program, koji će sadržati i javne razgovore u kojima će biti sučeljene različite pozicije, kao i kroz tematska vođenja, a obuhvatiće i privatne narative na temu završetka rata u vidu audio i video-zapisa.