Bioskop Jugoslavija

Četvrtak 28. februar u 18 časova izbor iz video materijala Medijske arheologije

 

 

U okviru filmskog programa Bioskop Jugoslavija svakog četvrtka u 18 časova, prikazujemo filmove koji se bave različitim fenomenima iz istorije Jugoslavije.
Pre i nakon projekcija filmova posetioci će moći da posete izložbu Jugoslavija od početka do kraja koja će četvrtkom biti otvorena do 20 časova.

Ulaz na projekcije je besplatan.

filmski program BIOSKOP JUGOSLAVIJA:

• 20. decembar 2012. POD JUGOSLOVENSKIM NEBOM, Miodrag Mika Đorđević (1934.)

• 27. decembar 2012. SUROGAT, Dušan Vukotić (1961.) i emisija o snimanju filma ONAJ ŠTO DODIRUJE SNOVE, Petar Živadinović, Voja Čolanović, Đorđe Vučinić (1982.)

• 10. januar 2013. CINEMA KOMUNISTO, Mila Turajlić, 2010. + razgovor sa rediteljkom nakon projekcije koji će voditi Radina Vučetić

• 17. januar 2013. GOLI OTOK, Darko Bavoljak, 2012. + razgovor sa rediteljem nakon projekcije koji će voditi Srđan Cvetković

• 24. januar 2013. PROBLEM PERCEPCIJE, Ivan Mandić, 2011. + razgovor sa rediteljem nakon projekcije

• 31. januar 2013. RUDAREVA SREĆA, Josip Novak, 1929.

• 7. februar 2013. LAIBACH, A FILM FROM SLOVENIA, Daniel Landin, Chris Bohn i Petar Vezjak, 1992.

• 14. februar 2013. GREŠNICA BEZ GREHA, Kosta Novaković, 1930.

• 21. februar 2013. L.A. NEDOVRŠENO, Igor Mirković, 2008.

• 28. februar 2013. TV emisija PESMA KOJA TRAJE + razgovor sa članovima tima Medijske arheologije

 

O filmovima

• TV emisija PESMA KOJA TRAJE
  

Istražujući kontekst, prethodnice i produkcijske mehanizme serije nastale početkom 1980-ih, dolazi se do zanimljivog niza emisija proizvedenih u toku nekoliko decenija medijske produkcije SFRJ koji pokazuje promenu u procesu prenošenja vrednosti jugoslovenskog društva omladini. Koristeći popularnu muziku za ovu komunikaciju, društveni i medijski sistem pokazuju nivo ozbiljnosti i želje za sopstvenim podmlađivanjem, i u razvoju medijske forme uslovno shvaćene kao didaktičke muzičke omladinske emisije, može se pratiti i promena statusa i značaja omladine u tom društvu. Serija Pesma koja traje (urednik Jelica Zupanc) se analizira kroz poređenje sa sličnim ili kontekstualno relevantnim emisijama (Sloboda panku, Četrdeset prva, Klub usamljenih srdaca, Rok i revolucija i drugim), utiske tima Medijska arheologija o aktuelnoj percepciji ovih formi i kroz razgovore sa rediteljima Zoranom Popovićem, Dragomirom Zupancem, sociolozima Dušanom Grljom, Milanom Rakitom, Vladimirom Jerićem, istoričarem umetnosti Branislavom Dimitrijevićem i teoretičarem Branimirom Stojanovićem.

• L.A. NEDOVRŠENO

Dokumentarni film L.A. NEDOVRŠENO Igora Mirkovića govori o slici jednog lažnog istorijskog događaja, o ulju na platnu „Potpisivanje deklaracije o pridruživanju Zapadne Hercegovine i Popovog polja Republici Hrvatskoj“ koje  je uoči svoje najveće izložbe odlučio da naslika slikar Lovro Artuković. Slikar je okupio svoje prijatelje, i podelio im uloge: neki su od njih tako postali predsednici, neki savetnici, neki UN posmatrači… Na slici je ukupno dvadeset dvoje ljudi devet različitih nacionalnosti.  Film priča priču o ovoj slici, o ljudima na slici, o balkanskim i drugim emigrantima, o slikaru Lovri Artukoviću, o slobodoumnom Berlinu. U gotovo šest meseci, koliko je trajala saga o nastajanju ove slike, kamere su stalno bile za petama Lovri Artukoviću, verno beležeći nesvakidašnji umetnički proces jednog od najcenjenijih savremenih hrvatskih slikara.

• GREŠNICA BEZ GREHA

Između dva svetska rata u Srbiji je snimljeno pet dugometražnih igranih filmova, od kojih su sačuvana samo dva — Sa verom u Boga Mihajla Al. Popovića iz 1932. i Grešnica bez greha Koste Novakovića iz 1930.

Nemi igrani film Grešnica bez greha producirao je, režirao i snimio Kosta Novaković 1930. godine. Melodramski zaplet govori o devojci Ljubici koja napušta idilični život na selu i verenika Nikolu i odlazi u grad na školovanje.  Tamo upoznaje Lajoša koji pokušava da je zavede, ali u poslednjem trenutku dolazi policija koja traga za kriminalcem Lajošem. Ljubicu hapse pod sumnjom da je saučesnica. Iako je brzo puštaju na slobodu, ona osramoćena, pokušava da se ubije. Ipak je spašava verenik Nikola i  ljubav trijumfuje. Uloge tumače Ilija Dragić, Sonja Stanisavljević, Viktor Starčić, Žanka Stokić.

Premijera ovog filma održana je u Beogradu 12. aprila 1930. Film su publika i kritika lepo primile. Kosta Novaković  (1885 – 1953) je jedan od najznačajnijih pionira filma između Prvog i Drugog svetskog rata. Farmaceut po obrazovanju, od 1925. počeo je aktivno da se bavi filmom. Osnovao je filmsko preduzeće sa studiom i laboratorijom. Od 1926. snima Novakovića žurnal koji je  danas dragocen izvor o dešavanjima tokom dvadesetih i tridesetih godina u Beogradu i Kraljevini Jugoslaviji. Snimao je dokumentarne i naručene filmove. Iako je njegov prvi igrani film Kralj čarlstona, kratka burleska iz beogradskog života loše prošao kod publike i kritike, Novaković se ipak odlučio da proda drogeriju i od dobijenog novca, po sopstvenom scenariju, snimi socijalnu melodramu Grešnica bez greha.

• LAIBACH, A FILM FROM SLOVENIA

„Laibach“, jedna od najkontroverznijih i najprovokativnijih muzičkih grupa / umetničkih projekata  na području Jugoslavije, osnovan je 1980. godine u Trbovlju u Sloveniji. Bili su deo šire alternativne scene koja je pod nazivom Neue Slowenische Kunst delovala osamdesetih u tada najliberalnijoj jugoslovenskoj republici. U početku su izazivali oštre reakcije i zgražavanje javnosti kako samim imenom, nemačkim nazivom za Ljubljanu koji je korišćen tokom Drugog svetskog rata, tako i korišćenjem totalitarističke militarističke ikonografije i simbola, referencama na Treći Rajh, soc-realizam i avangardnu umetnost, teatralnim nastupima i industrijskom (industrial) muzikom. Krajem osamdesetih već su bili stekli zavidnu popularnost i uspešno započeli internacionalnu karijeru koja traje do danas.„Laibach A film from Slovenia“ predstavlja jedan pogled na rad ovog umetničkog kolektiva. U filmu pored snimaka koncerata, spotova i intervjua članova grupe se može videti i kako njihov rad analizira filozof Slavoj Žižek. Režija: Daniel Landin i Peter Vezjak. Scenario: Chris Bohn

Film je na engleskom jeziku sa engleskim titlom.

• RUDAREVA SREĆA

Film su kao reklamu naručili vlasnici rudarskog društva „Jerma“, a radnja je zasnovana na motivima priče o blagu cara Radovana, koje se navodno nalazilo u kanjonu reke Jerme. Umesto za reklamu reditelj Josip Novak je napisao scenario za igrani film u koji je, kroz priču o nastanku rudnika, utkao i melodramsku priču o ljubavi mladog rudara prema ćerki vlasnika rudnika, ali i o negativcu, surovom prodavcu alkohola, koji hoće da obeščasti devojku i uništi rudnik. Glavne uloge tumačili su poznati beogradski glumac i reditelj, Milutin – Bata Nikolić, vlasnikovu ćerku Ljubica Veljković-Jovanović pod pseudonimom Anita Mir, a mladog rudara, koji se u nju zaljubljuje, geometar Čedomir Penčić, naturščik koga su otkrili na mestu snimanja.Zaplet se desio i na snimanju filma: glavni glumci su se zaljubili jedno u drugo, a pošto im je ljubomorni Bata Nikolić zapretio, oni su pobegli. Reditelj je morao da završi film od materijala sa probnog snimanja. Ljubavna priča nije imala srećan kraj, ali gledaoci su hrlili da gledaju film zbog fame koja ga je pratila.

Rudareva sreća je jedan od najznačajnijih i retkih sačuvanih filmova toga perioda. Dugo se mislilo da je film izgubljen, ali su stručnjaci Arhiva Kinoteke na osnovu nitratne kopije rekonstruisali novu kopiju filma.

Reditelj i snimatelj Josip Novak (1902-1972) je jedan od pionira jugoslovenske kinematografije. Po završetku dopisnog filmskog kursa osniva prvo privatno filmsko preduzeće „Pobeda film“ i snima oko 15 reklamnih filmova od kojih je najpoznatija reklama za zubnu pastu Sve radi osmeha. Nakon filma Rudareva sreća dalje se usavršava u Nemačkoj, a po povratku u zemlju u okviru „Jugoslovenskog prosvetnog filma“ snima nekoliko desetina naslova. Nagrađivani su njegovi filmovi Simfonija vode, U carstvu snova i bajki i U fjordu Boke. U Bugarskoj je snimio prvi zvučni film. Pošto nije pristao da potpiše rezoluciju IB proveo je četiri godine u zatvoru u Bugarskoj, a nakon povratka u Jugoslaviju radio je kao snimatelj i direktor fotografije (filmovi Krv slobode, Fabrike radnicima…). Njegovo najsnažnije delo je ipak Rudareva sreća koje vešto spaja slike iz života rudara sa romantičnim zapletom i reklamom novootvorenog rudnika Jerma.

• PROBLEM PERCEPCIJE

Film suočava dva suprotstavljena viđenja ravnogorskog četničkog pokreta – sa jedne strane viđenje potomaka žrtava četničkih zločina, a sa druge viđenje sledbenika i afirmatora nasleđa ovog pokreta koji se zalažu za njegovu zvaničnu rehabilitaciju.

Film se bavi rekonstrukcijom zločina koje su počinili pripadnici četničkog pokreta u selima Šumadije u toku Drugog svetskog rata. Rođaci i potomci žrtava pomažu autoru filma u ponovnom oživljavanju scena koje su se dogodile davno ali za njih i dalje predstavljaju traumatično iskustvo. U međuvremenu, proces za rehabilitaciju vođe četničkog pokreta, generala Draže Mihailovića, odvija se u okružnom sudu u Beogradu. Grupa predlagača se poziva na novi zakon po kome je general žrtva ideološki motivisanog procesa koji je protiv njega vodio komunistički režim. Kroz aktivnosti različitih organizacija koje poštuju četnički pokret kao patriotski i antikomunistički, autor filma istražuje nova viđenja četnika. Film je otkupljen za prikazivanje na televiziji Al-Jazeera Balkan.

• GOLI OTOK, 2012.

Film Goli otok govori o logoru na istoimenom ostrvu na hrvatskom primorju koji je postojao u vreme trajanja sukoba Tita i Staljina od 1949. do 1955. godine. Uprkos jugoslovenskom socijalizmu ‘s ljudskim likom’ i raskolu s Informbiroom i Istočnim blokom, jugoslovenski režim zadržava neke staljinističke ‘tradicije i navike’ te se istim ‘tehnikama’ obračunava sa ‘staljinistima’. Film nudi rekonstrukciju života i metoda političkog prevaspitavanja informbiroovaca koja se temelji na svedočanstvima bivšeg logoraša, slikara i grafičara Alfreda Pala, dok reči generala UDB-e Jove Kapičića pružaju ‘zvanični’ pogled na logiku i motive stvaranja Golog otoka. Treći lik, kažnjenik Milovan Zec, postoji samo u zapisima iz do danas neobjavljenih policijskih dosijea. Film donosi na svetlo dana i niz neobjavljenih dokumenata jugoslovenskih tajnih službi koja rasvetlavaju posledice sukoba Tita sa Staljinom po osudjenike. Ukrštanjem više perspektiva, reditelj predstavlja Goli otok u vremenskom, političkom i ideološkom kontekstu pružajući uvid u temu koja je i danas nedovoljno istražena.
Goli otok je sada pust, jalov, nem; ničija zemlja šibana vetrom i morem, spomenik besmislu, sećanje na strahote koje (dokazano) može biti dvojake naravi – sećanje krvnika i sećanje žrtve.

• CINEMA KOMUNISTO, 2010.

Uvršten u top liste novina Wall Street Journal i Indiewire, kao film koji se ne sme propustiti i proglašen ultimativnim festivalskim filmom Tribeca Film Festivala, ovaj nagrađivani dokumentarac nas vodi na putovanje kroz ostatke Titove filmske industrije, ispitujući uspon i pad jugoslovenske filmske iluzije. Kroz inserte iz desetina zaboravljenih jugoslovenskih filmova, ekskluzivne intervjue i arhivske snimke sa snimanja filmova i Titovih privatnih projekcija, sklapa se slika Jugoslavije – ona zvanična, koja se viđala na platnu, i ona skrivena – iza kulisa. CINEMA KOMUNISTO istražuje mitove koji su podupirali Jugoslaviju i način na koji su se fikcija i stvarnost razišli sve do konačnog kolapsa. Danas su od toga ostale samo scenografije koje trule u zaboravljenom filmskom studiju i filmski inserti o zemlji koja više ne postoji.
O tome kako je istorija Jugoslavije kreirana na filmskom platnu govore o tome kako je zvanični narativ Jugoslavije kreiran na filmskom platnu svedoče Titov lični kinooperater tokom 32 godine – Leka Konstantinović, Titov omiljeni režiser – Veljko Bulajić, najveća jugoslovenska filmska zvezda – Bata Živojinović, Orson Welles, Yul Brynner, Richard Burton…

• SUROGAT, 1961 i ONAJ ŠTO DODIRUJE SNOVE, 1982.

Surogat donosi priču o trouglastom čovečuljku koji živi u svetu u kom je sve na naduvavanje. Prikazuje se vreme koje junak provodi na plaži, gde jednostavno „naduva“ predmete svojih želja (dušek, čamac, automobil, pa i devojku), ali na kraju jednako tako lako kako je došao do svega, sve i nestane. Kroz vedar, ali i satiričan ton, film poziva gledaoca da preispita potrošačke navike savremenog društva koje često zanemaruje razliku između stvarnosti i virtualnog surogata za stvarnost.

Surogat je 1962. godine osvojio Oskara za najbolji crtani film – prvu nagradu Američke filmske akademije jednom neameričkom animiranom filmu. Surogat je i jedini jugoslovenski dobitnik Oskara.

U okviru programa prikazaćemo i emisiju Onaj što dodiruje snove RTS-a koja će publiku upoznati sa procesom nastanka filma Surogat i radom Vukotića, talentovanog tvorca animiranih svetova.

Dušan Vukotić (1927-1998) je najnagrađivaniji autor u istoriji filma bivše Jugoslavije. Bio je pripadnik „Zagrebačke škole crtanog filma“, a radio je kao reditelj, scenarista, animator, strip crtač, karikaturista… Iako je karijeru počeo u doba dominacije Diznija, Vukotić brzo razvija poseban i prepoznatljiv vizuelni izraz.

• POD JUGOSLOVENSKIM NEBOM, 1934.

Pod jugoslovenskim nebom je prvi dugometražni i po mišljenju kritike najznačajniji turistički film Kraljevine Jugoslavije. Sastavljen od niza vinjeta koje dočaravaju najlepše delove prirodom bogate Kraljevine Jugoslavije, sa velikim uspehom je prikazivan u inostranstvu (Čehoslovačka i Francuska) u svrhu promocije turističke ponude Kraljevine.

Film je 1934. godine snimio jedan od pionira filma na našim prostorima, Miodrag Mika Đorđević, snimatelj, reditelj i scenarista koji je stvarao u periodu između dva rata. Bogat opus Mike Đorđevića čine reportaže, dokumentarni filmovi koji beleže važne istorijske događaje, igrani filmovi za koje je pisao i scenarije, ali prema mišljenju kritike njegov vizuelni dar najviše dolazi do izražaja u turističkim filmovima.